Γράφει η Θεοδοσιάδου Κωνσταντίνα
Ο καιρός είναι ένα θέμα που μας απασχολεί σε μεγάλο βαθμό στην καθημερινότητα. Τι καιρό θα κάνει αύριο; Τι να φορέσω; Να πάρω ομπρέλα μαζί μου; Θα έχει καλό καιρό το Σάββατο να πάμε για μπάνιο στη θάλασσα; Την ώρα που βρέχει, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύζονται από τραγούδια και αναρτήσεις που μας ενημερώνουν για την έναρξη, ένταση, λήξη της βροχής. Το τελευταίο διάστημα, παρατηρούνται συχνές αλλαγές των καιρικών συνθηκών τόσο από μέρα σε μέρα όσο και κατά τη διάρκεια της ίδιας μέρας. Πολλοί είναι εκείνοι που νιώθουν ότι οι διαθέσεις του καιρού επηρεάζουν και τη δική τους διάθεση. Μπορεί όμως μια βροχερή μέρα όντως να επηρεάσει την ψυχολογική μας κατάσταση; Γίνεται να είναι κανείς μελαγχολικός το καλοκαίρι;
Έχουν γίνει αρκετές έρευνες σχετικά με το αν, σε τι βαθμό και με ποιο τρόπο μπορεί να σχετίζεται ο καιρός με τη διάθεση, ακόμα και με τη νόηση. Τα αποτελέσματα ποικίλουν και δεν επιτρέπουν την εξαγωγή ενός καθολικού συμπεράσματος. Στην πλειοψηφία τους οι έρευνες αυτές εστιάζουν στο πώς επηρεάζουν οι εποχιακές αλλαγές τη διάθεση και μόνο δύο έρευνες έχουν εξετάσει την επίδραση του καιρού στη διάθεση σε καθημερινή βάση. Για τους ερευνητές, λοιπόν, ήταν πολύ σημαντική η διάκριση μεταξύ εποχιακών και καθημερινών επιρροών του καιρού, καθώς και η διάκριση μεταξύ των παραμέτρων. Η θερμοκρασία δηλαδή σε πολλές έρευνες ταυτίζεται με την ηλιοφάνεια, αλλά ενώ η ηλιοφάνεια μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα θετικά συναισθήματα, η υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει το αντίθετο.
Το 1978 και το 1994 έγιναν δύο έρευνες για τη σχέση μεταξύ καιρού και νόησης. Οι Allen και Fischer (1978) βρήκαν ότι η απόδοση σε ασκήσεις μνήμης έφτανε στο αποκορύφωμα στους 22°C και μειωνόταν σε μεγαλύτερες ή μικρότερες θερμοκρασίες. Οι Sinclair, Mark και Clore (1994) βρήκαν ότι οι μέρες που ήταν ζεστές και ηλιόλουστες σχετίζονταν περισσότερο με την ευρετική επεξεργασία και λιγότερο με τη συστηματική σε αντίθεση με τις δροσερές και συννεφιασμένες μέρες.
Σε μια έρευνα που διεξήχθη και στις 50 πολιτείες της Αμερικής μέσω Twitter, οι Park et al. (2013) μελέτησαν τα θετικά και αρνητικά συναισθήματα που εξέφρασαν οι άνθρωποι μέσω των tweet τους σχετικά με τον καιρό. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στις περιοχές με υψηλότερες θερμοκρασίες και υψηλότερη ατμοσφαιρική πίεση τα συναισθήματα είναι πιο θετικά. Υπήρξαν όμως και διαφοροποιήσεις, όπως για παράδειγμα η Χαβάη και η Λουϊζιάνα όπου οι κάτοικοι είναι πιο ευτυχισμένοι τις μέρες με υψηλότερη υγρασία και χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση. Στο ίδιο κλίμα κινούνται και άλλες έρευνες. Κάποιες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η υψηλή θερμοκρασία και βαρομετρική πίεση σε συνδυασμό με υψηλά επίπεδα ηλιοφάνειας και χαμηλά επίπεδα υγρασίας σχετίζονται με πιο θετική διάθεση. Άλλες έδειξαν ότι η υψηλή θερμοκρασία, τα υψηλά επίπεδα ηλιοφάνειας καθώς και τα αυξημένα επίπεδα βροχής συνδέονται με αύξηση της επιθετικότητας, χαμηλή διάθεση και ενέργεια (Keller et al., 2005).
Η καθημερινή επιρροή του καιρού στη διάθεση έχει ερευνηθεί κυρίως σε δύο μελέτες. Οι Keller et al. (2005) δε βρήκαν κάποιες συγκεκριμένες επιδράσεις του καιρού στη διάθεση, αλλά παρατήρησαν ότι η έκθεση στον ήλιο και ο χρόνος που περνάει κάποιος σε ανοιχτούς χώρους σχετίζονται με αυτή. Την άνοιξη δηλαδή, ο χρόνος που περνούσαν οι συμμετέχοντες σε εξωτερικούς χώρους είχε θετική επίδραση στη διάθεσή τους, ενώ το καλοκαίρι, σε ζεστές μέρες ο χρόνος αυτός προκαλούσε πεσμένη διάθεση (Denissen, Butalid, Penke & van Aken, 2008). Ο Watson (2000) διεξήγαγε τη μεγαλύτερη έρευνα πάνω στη σχέση καιρού-διάθεσης συλλέγοντας καθημερινά αναφορές διάθεσης από 478 φοιτητές στο Ντάλας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπάρχουν σημαντικές συσχετίσεις ανάμεσα στη διάθεση και σε οποιαδήποτε καιρική παράμετρο (θερμοκρασία, υγρασία, ηλιοφάνεια, βαρομετρική πίεση).
Αν υπάρχουν υποομάδες ατόμων των οποίων η διάθεση επηρεάζεται θετικά ή αρνητικά από τις καιρικές συνθήκες, το σύνολο της επιρροής είναι μικρό έως ανύπαρκτο. Μια τέτοια υποομάδα μπορούμε να πούμε ότι αποτελούν τα άτομα που πάσχουν από την καλοκαιρινή ή χειμερινή Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή (Seasonal Affective Disorder – SAD). Η SAD είναι η εποχιακά επανεμφανιζόμενη κατάθλιψη και αποτελεί την υπερβολική εκδήλωση της επιρροής των εποχών. Επίσης, σύμφωνα με τους Klimstra et al. (2011), οι άνθρωποι που επηρεάζονται από τον καιρό μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες: αυτοί που αγαπούν ή μισούν το καλοκαίρι κι αυτοί που μισούν τη βροχή (summer lovers, summer haters, rain haters). Οι summer lovers απολαμβάνουν τον ήλιο και τη ζέστη, οι summer haters έχουν καλύτερη διάθεση κατά τις δροσερές και συννεφιασμένες μέρες και οι rain haters είναι μια πολύ συγκεκριμένη μερίδα ατόμων που επηρεάζονται μόνο από το φαινόμενο της βροχής.
Για να συνοψίσουμε τα παραπάνω, οι έρευνες γύρω από την καθημερινή επίδραση των καιρικών συνθηκών στη διάθεσή μας κατά κύριο λόγο καταλήγουν στο ότι αυτές οι δύο μεταβλητές δε σχετίζονται. Ίσως είναι κάτι που έχουμε κληρονομήσει από το παρελθόν, το να βλέπουμε πιο θετικά την καλοκαιρία από ό,τι την κακοκαιρία, μιας και τότε μια καταιγίδα μπορεί να έθετε σε κίνδυνο ακόμα και τις ζωές των ανθρώπων ή να δυσχέραινε τη δουλειά τους. Όπως και να ‘χει, πολλοί είναι εκείνοι των οποίων η διάθεση επηρεάζεται από τα γυρίσματα του καιρού, ακόμα κι αν αυτό δε γίνεται με τον αναμενόμενο τρόπο. Υπάρχουν δηλαδή αυτοί που χαίρονται όταν λάμπει ο ήλιος κι αυτοί που δείχνουν πιο ευτυχισμένοι όταν βρέχει.
Υπάρχουν κι αυτοί που δείχνουν πιο ευτυχισμένοι όταν βρέχει.
Πηγές:
Denissen, J.J.A.; Butalid, Ligaya; Penke, Lars; van Aken, Marcel A. G. (2008). The effects of weather on daily mood: A multilevel approach. Emotion, 8, 662-667.
Keller, Matthew C.; Fredrickson, Barbara L.; Ybarra, Oscar; Côté, Stéphane; Johnson, Kareem; Mikels, Joe; Conway, Anne; Wager, Tor; (2005). A Warm Heart and a Clear Head: The Contingent Effects of Weather on Mood and Cognition. Psychological Science, 16(9),724-731.
Klimstra, Theo A.; Frijns, Tom; Keijsers, Loes; Denissen, Jaap J. A.; Raaijmakers, Quinten A. W.; van Aken, Marcel A. G.; Koot, Hans M.; van Lier, Pol A. C.; Meeus, Wim H. J.; (2011). Come rain or come shine: Individual differences in how weather affects mood. Emotion, 11, 1495-1.
Park, K., Lee, S., Kim, E., Park, M., Park, J., & Cha, M. (2013). Mood and weather: Feeling the heat?. In International Conference on Web and Social Media.
