«Από Δευτέρα ξεκινάω/σταματάω…» Υπάρχει άραγε πιο δημοφιλής έκφραση σε ό,τι αφορά τους στόχους; Η Δευτέρα ως αρχή της εβδομάδας χρησιμοποιείται και ως αρχή μιας προσπάθειας για αλλαγή. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα αρχίζουν να αποκτούν ιδιαίτερη δημοτικότητα και οι στόχοι που θέτουμε για τη νέα χρονιά, τα περίφημα New Year’s resolutions (= αποφάσεις για τη νέα χρονιά)! Ίσως είναι αυτό το γενικότερο κλίμα ενέργειας και ενθουσιασμού που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος που μας παρασέρνει και μας κινητοποιεί ώστε να πάρουμε αποφάσεις για πράγματα που θέλουμε να αλλάξουμε ή να εντάξουμε στη ζωή και στην καθημερινότητά μας. Μέσα από την ανασκόπηση της χρονιάς που κλείνει και την αξιολόγηση της πορείας μας μέσα σε αυτή, συχνά προκύπτουν επιθυμίες και μια ανάγκη για κάτι διαφορετικό. Κάπως έτσι διαμορφώνουμε τελικά τα resolutions για τη χρονιά που ξεκινά.
Όσο εύκολο κι απλό κι αν ακούγεται αυτό, το να φτιάξει δηλαδή κάποιος μια λίστα με New Year’s resolutions, στην πράξη αποδεικνύεται αρκετά δύσκολη υπόθεση, καθώς όπως δείχνουν οι έρευνες, το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων τείνουν να εγκαταλείψουν τους στόχους τους τις πρώτες κιόλας μέρες του χρόνου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η έρευνα που διεξήγαγε η εφαρμογή Strava συλλέγοντας στοιχεία από 98,3 εκατομμύρια χρήστες της, η οποία κατέδειξε τη 19η Ιανουαρίου 2020 ως τη μέρα παραίτησης των περισσότερων χρηστών από τους στόχους τους για τη νέα χρονιά.
Γιατί εγκαταλείπουμε λοιπόν τους στόχους που με τόσο καλή διάθεση και πρόθεση έχουμε θέσει;
Όπως αναφέραμε προηγουμένως, η έλευση του νέου χρόνου σηματοδοτεί για πολλούς μια νέα αρχή και είναι αυτή η αντίληψη που τους κάνει να παίρνουν αποφάσεις με βάση το τι θα έπρεπε να κάνουν ή να αλλάξουν μέσα στη χρονιά και όχι το γιατί. Αν ο στόχος που θέτουμε βασίζεται στις προσδοκίες άλλων ή στις κοινωνικές απαιτήσεις, στα κοινωνικά πρότυπα, είναι πολύ πιθανό να τον εγκαταλείψουμε. Για αρχή, ίσως το πιο σημαντικό για να μείνουμε προσηλωμένοι στους στόχους μας είναι το να σιγουρευτούμε ότι είμαστε έτοιμοι για την αλλαγή. Η στιγμή που θα νιώσουμε έτοιμοι για κάτι τέτοιο μπορεί χρονικά να μη συμπίπτει με την πρώτη μέρα του έτους. Στη συνέχεια, είναι βασικό να αναγνωρίσουμε για ποιο λόγο θέτουμε τους στόχους μας και τι πραγματικά θέλουμε να πετύχουμε. Έπειτα, χρειάζεται να ιεραρχήσουμε τους στόχους μας ώστε να ξεκινήσουμε να υλοποιούμε τον πιο βασικό. Οι στόχοι μας θα πρέπει να είναι συγκεκριμένοι. Ακόμα δηλαδή κι αν έχουμε μια γενική ανάγκη να αλλάξουμε, θα πρέπει να βρούμε τι ακριβώς θέλουμε να αλλάξουμε (π.χ. να χάσω βάρος) και μετά να τον κάνουμε όσο πιο συγκεκριμένο γίνεται (π.χ. να κλείσω ραντεβού με διαιτολόγο μέχρι το τέλος του μήνα).
Συχνά αντιμετωπίζουμε την επίτευξη ενός στόχου σαν σπριντ, ενώ στην πραγματικότητα μοιάζει πολύ περισσότερο με μαραθώνιο. Στις περιπτώσεις αυτές ενεργοποιείται η ανυπομονησία μας που μας κάνει να τα θέλουμε όλα εδώ και τώρα. Όταν αυτό δεν πραγματοποιείται, είναι πιθανό να απογοητευτούμε και τελικά να εγκαταλείψουμε το στόχο μας. Το ίδιο συμβαίνει και όταν θέτουμε ένα μεγάλο στόχο, μπορεί δηλαδή να τρομάξουμε ή να νιώσουμε ματαίωση μπροστά στον αυξημένο βαθμό δυσκολίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι χρήσιμο να σπάμε το μεγάλο στόχο σε επιμέρους, μικρότερους και εφικτούς στόχους και να τους προσεγγίζουμε με υπομονή, δουλεύοντάς τους, αν χρειαστεί, σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς και όχι μόνο στην αρχή της.
Η έλλειψη σχεδιασμού είναι ένας ακόμα παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε παραίτηση από τους στόχους μας. Ένας καλός σχεδιασμός είναι απαραίτητος γιατί μέσω αυτού μπορούμε να προβλέψουμε δυσκολίες και προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσουμε κι έτσι να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι βρίσκοντας λύσεις εγκαίρως που θα εξασφαλίσουν με κάποιο τρόπο μια πιο επιτυχημένη πορεία προς το στόχο μακροπρόθεσμα. Αντίστοιχα λειτουργεί και η έλλειψη της παρακολούθησης και αξιολόγησης της πορείας μας. Αξιολογώντας την εξέλιξη σε σχέση με το αρχικό μας πλάνο, μπορούμε να μείνουμε ενεργοί ως προς την ολοκλήρωσή του. Στο δρόμο προς την επίτευξη οποιουδήποτε στόχου θα γίνουν λάθη, θα συναντήσουμε εμπόδια και συχνά μπορεί να παρεκκλίνουμε από το στόχο. Το σημαντικό είναι να επανέρθουμε και να ξαναπροσπαθήσουμε, ακόμα και να ζητήσουμε βοήθεια, αν θεωρούμε ότι τη χρειαζόμαστε.
Ένα στοιχείο που μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά στην επιδίωξη και στην επίτευξη των στόχων μας είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό μας και στις δυνατότητές μας. Ένας άνθρωπος που δεν πιστεύει ότι θα τα καταφέρει, είναι πολύ πιθανό να οδηγηθεί στην παραίτηση ακόμα και πριν καν ξεκινήσει την υλοποίηση των στόχων του. Το ίδιο ανασταλτικά ωστόσο μπορεί να λειτουργήσει και η υπερβολική αυτοπεποίθηση, καθώς η υπερτίμηση των ικανοτήτων μας σε συνδυασμό με την υποτίμηση της δυσκολίας του στόχου ενέχει τον κίνδυνο να πιαστούμε απροετοίμαστοι ερχόμενοι αντιμέτωποι με τις δυσκολίες και τα εμπόδια που αναφέραμε και προηγουμένως.
Συχνά όταν βάζουμε στόχους αμελούμε να λάβουμε υπόψη όλα όσα μπορεί να πρέπει να αφήσουμε πίσω για να τους πετύχουμε. Επικεντρωνόμαστε στα οφέλη της αλλαγής ή της απόκτησης μιας νέας συνήθειας και δεν υπολογίζουμε το τι μπορεί να χάσουμε στην πορεία. Για παράδειγμα, το να βάλουμε στόχο να πηγαίνουμε 3 φορές την εβδομάδα γυμναστήριο μπορεί να σημαίνει ότι θα στερηθούμε χρόνο από τους φίλους ή το σύντροφό μας, κάτι που μακροπρόθεσμα μπορεί να μας οδηγήσει στο να εγκαταλείψουμε το στόχο αυτό. Άρα, είναι σημαντικό να προετοιμαστούμε από την αρχή τόσο για τα οφέλη όσο και για αυτά που θα αλλάξουν στη ζωή μας, ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε καλύτερα τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας όταν έρθει η αλλαγή.
Οι στόχοι προκύπτουν από τις επιθυμίες μας. Είναι σκέψεις για αυτά που θα θέλαμε να έχουμε ή να αλλάξουμε στη ζωή μας. Ωστόσο, αν δεν έρθει η πράξη, οι στόχοι θα παραμείνουν απλώς σκέψεις και επιθυμίες που τελικά θα εγκαταλειφθούν. Οι πράξεις μας εί
ναι σημαντικό να βασίζονται στο σχεδιασμό και στην αξιολόγηση που προαναφέραμε και να διέπονται από συνέχεια, συνέπεια, λογική και μέτρο. Αν φτάσουμε στα άκρα για να πετύχουμε ένα στόχο μας (π.χ. να οδηγούμαστε στην πείνα για να χάσουμε βάρος), αν δεν απολαμβάνουμε κανένα κομμάτι της διαδικασίας, το σίγουρο είναι ότι κάποια στιγμή θα παραιτηθούμε.
Πολύ σημαντική για την υλοποίηση και την επίτευξη των στόχων θεωρείται και η ύπαρξη υποστηρικτικού περιβάλλοντος. Στις φάσεις εκείνες που μπορεί να νιώσουμε απογοητευμένοι ή αδύναμοι και να χάσουμε την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, η ηθική και πρακτική στήριξη από συγγενείς, φίλους ή ακόμα και αγνώστους με τους οποίους έχουμε κοινούς στόχους μπορεί να είναι η ώθηση που χρειαζόμαστε για να συνεχίσουμε την πορεία μας.
Υπάρχει ωστόσο και μια λιγότερο δημοφιλής άποψη: Μερικές φορές είναι καλύτερο να εγκαταλείπουμε τους στόχους μας. Όταν συνειδητοποιήσουμε ότι ο στόχος που έχουμε θέσει είναι ανέφικτος ή ότι μπορεί να μην είναι πια σημαντικός για εμάς, είναι πιο λειτουργικό να σταματήσουμε να προσπαθούμε. Ένας ανέφικτος στόχος μπορεί να δημιουργήσει αισθήματα ανικανότητας και απογοήτευσης, ενώ η μη αποδοχή ότι η ζωή μας αλλάζει και μαζί της και οι προτεραιότητες και οι επιθυμίες μας μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα ενοχής και δυσφορίας. Όταν ένας στόχος παύει να λειτουργεί προς όφελός μας και για τη βελτίωση της ζωής μας, ίσως είναι καλύτερο να παύει να υφίσταται γενικά.
Το να επιδιώκεις ένα στόχο που είναι εξ ορισμού ανέφικτος, σημαίνει να καταδικάζεις τον εαυτό σου σε μια κατάσταση αέναης δυστυχίας.
Émile Durkheim
Συνοψίζοντας, ίσως η πιο βασική αιτία που μας οδηγεί στο να εγκαταλείψουμε τους στόχους μας είναι ότι παίρνουμε αποφάσεις για τους λάθος λόγους κι έτσι ακόμα κι αν έχουμε τη θέληση και τα κίνητρα, δεν επαρκούν για να φτάσουμε την προσπάθειά μας ως το τέλος. Το να θέσουμε ένα στόχο επειδή είναι μόδα, επειδή θέλουμε να ικανοποιήσουμε άλλους, επειδή είναι Πρωτοχρονιά και όλοι παίρνουν αποφάσεις μπορεί να αποτελέσει στο τέλος μια παγίδα, καθώς η απογοήτευση που θα νιώσουμε όταν πια παραιτηθούμε πιθανόν να λειτουργήσει αποτρεπτικά στο να θέσουμε μελλοντικά στόχους που πραγματικά μας εκφράζουν. Και ίσως τελικά, το πιο ουσιαστικό και το πιο σημαντικό είναι το να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας. Μια χρονιά χωρίς στόχους δεν είναι απαραίτητα μια λιγότερο πετυχημένη χρονιά!
